Grenslandconferentie 2025 in Sittard-Geleen: gezamenlijke stappen richting een sterke en toekomstbestendige grensregio

Bestuurlijk Overleg en vaststelling Grenslandagenda 2025–2026

Een belangrijk onderdeel van de conferentie was het Bestuurlijk Overleg, waaraan belangrijke vertegenwoordigers uit Nederland en Noordrijn-Westfalen deelnamen. Aan tafel zaten onder meer Arne van Hout, Directeur-generaal Openbaar Bestuur en Democratische Rechtsstaat bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,  Minister für Bundes- und Europaangelegenheiten, Internationales sowie Medien van Noordrijn-Westfalen Nathanael Liminski,  de commissarissen van de Koning van Overijssel en Limburg, gedeputeerde van Gelderland Helga Witjes, consul-generaal in Düsseldorf Hannah Tijmes, Duits ambassadeur in Den Haag Nikolaus Meyer-Landrut,  (vertegenwoordigers van) de Regierungspräsidenten van de Bezirksregierungen in Münster, Köln en Düsseldorf en de voorzitters van de Eems Dollard Regio, EUREGIO, Euregio Rijn-Waal, euregio rijn-maas-noord en Euregio Maas-Rijn.

Tijdens dit overleg werd de Grenslandagenda 2025–2026 vastgesteld. Met deze agenda spreken Nederland en Noordrijn-Westfalen elk jaar af welke concrete stappen zij het komende jaar willen zetten om het leven in de grensregio verder te vergemakkelijken. De agenda bouwt voort op een gedeelde visie op de grensregio als kansenregio: een gebied waar verschillen in taal, cultuur en regelgeving juist ruimte bieden voor innovatie, mits grensbelemmeringen actief worden aangepakt.

De Grenslandagenda benoemt de gezamenlijke ambitie om toe te werken naar een menselijk verbonden, economisch sterke, goed bereikbare, veilige, veerkrachtige en toekomstgerichte grensregio.

Van visie naar concrete doelen

Voor de periode 2025–2026 zijn in de Grenslandagenda acht concrete doelen vastgelegd. Deze sluiten nauw aan bij de thema’s die tijdens de Grenslandconferentie in de workshops aan bod kwamen.

Zo blijft veiligheid en crisisbeheersing een belangrijk speerpunt. Nederland en Noordrijn-Westfalen werken verder aan het verbeteren van de grensoverschrijdende inzet van ambulances. In de komende periode wordt toegewerkt naar een gezamenlijke werkagenda waarin resterende juridische en organisatorische belemmeringen worden geïnventariseerd en aangepakt.

Ook onderwijs speelt een centrale rol. De agenda zet in op het systematisch in kaart brengen en duurzaam versterken van het euregionale onderwijslandschap. Door beter inzicht te krijgen in actoren, verantwoordelijkheden en financiering moet een stevige basis ontstaan voor grensoverschrijdend onderwijs en talentontwikkeling.

Op de arbeidsmarkt richten de partners zich op het opstellen van een actieplan voor grensarbeiders. Verschillen in fiscale en sociale regelgeving, evenals knelpunten rond thuiswerken, vormen nog altijd een belemmering voor een 360-graden arbeidsmarkt. Uiterlijk in 2026 moet een concreet actieplan gereed zijn voor een gezamenlijke lobby richting nationale en Europese overheden.

Een ander belangrijk thema is de aanpak van grensoverschrijdende ondermijning. De agenda benadrukt het belang van betere bestuurlijke informatie-uitwisseling tussen lokale overheden aan weerszijden van de grens. Hiervoor wordt ingezet op de verdere ontwikkeling van euregionale expertisecentra, internationale informatiepleinen en het verkennen van mogelijkheden tot aanpassing van bestaande verdragen. Daarnaast wordt onderzocht hoe de samenwerking tussen Nederlandse handhaving (BOA’s) en Duitse Ordnungsämter kan worden versterkt.

Verder wordt het verzamelen en ontsluiten van grensstatistieken voortgezet via het portaal grensdata.eu, zodat beleid beter kan worden afgestemd op de specifieke kenmerken van de grensregio. Op het gebied van energie en warmte wordt een nieuwe werkgroep opgericht die concrete mogelijkheden voor grensoverschrijdende samenwerking onderzoekt. Tot slot verkennen Nederland en Noordrijn-Westfalen gezamenlijk wat het aanwijzen van een grensoverschrijdend coördinatiepunt, zoals voorgesteld in de nieuwe Europese BRIDGEforEU-verordening, kan betekenen voor de samenwerking en voor het structureel signaleren en oplossen van grensbelemmeringen.

Ondertekening addendum GrensInfoPunten

Tijdens de Grenslandconferentie werd bovendien een belangrijk addendum ondertekend over de hogere structurele financiering van de GrensInfoPunten voor de periode 2025–2028. Dit addendum vormt een aanvulling op het convenant uit 2019 en waarborgt een stabielere financiële basis voor deze adviespunten langs de Nederlands-Duits-Belgische grens. Dankzij de hogere structurele bijdrage kunnen de GrensInfoPunten hun informatie- en adviesfunctie voor grensarbeiders, werkgevers en inwoners verder uitbreiden en beter inspelen op de toenemende vragen vanuit de grensoverschrijdende arbeidsmarkt.

Workshops: verdieping en uitwisseling

Naast het bestuurlijke programma bood de Grenslandconferentie een uitgebreid aanbod aan workshops en excursies. In diverse inhoudelijke sessies gingen deelnemers in gesprek over onder meer maatschappelijke weerbaarheid en crisisbeheersing, politieke ontwikkelingen in Nederland en Duitsland, de Einstein Telescope, arbeidsmarkt en talentbehoud, energie, AI, circulaire economie, de aanpak van ondermijning en ruimtelijke ordening over de grens heen.

In de workshop over ruimtelijke ordening gingen deelnemers in op de vraag hoe ruimtelijke plannen en toekomstvisies in de grensregio beter op elkaar kunnen worden afgestemd. Jan Jaap van Halem (Provincie Limburg) presenteerde de Toekomstvisie 2050, met focus op economische transitie, een gezonde leefomgeving en sterke internationale verbindingen. Aansluitend lichtten Olaf van Leeuwen en Katharina Kampmann de rol en de werkwijze van de Nederlands-Duitse Commissie voor Ruimtelijke Ordening (NDCRO) toe. Daarnaast was er aandacht voor de nieuwe NDCRO-brochure, die volgend voorjaar zal verschijnen en waarin gezamenlijke ambities voor een sterke en duurzame grensregio moeten worden vertaald naar concrete ruimtelijke keuzes. Aan de hand van praktijkvoorbeelden werd alvast feedback verzameld die zal worden meegenomen bij de invulling van de brochure.

Ook waren er excursies naar Chemelot en een stadswandeling door Sittard, waarin grensoverschrijdende samenwerking in de praktijk zichtbaar werd – van industriële innovatie tot toerisme.

Grenslandprijs voor inclusie over de landsgrenzen heen

Tijdens de Grenslandconferentie werd ook de Grenslandprijs uitgereikt. De met 5.000 euro gedoteerde prijs ging dit jaar naar de tentoonstelling WE ARE PART OF CULTURE, een grensoverschrijdend initiatief van Achterhoekse gemeenten en de Duitse steden Bocholt en Borken. Met dit project vragen de partners gezamenlijk aandacht voor een inclusieve samenleving waarin iedereen zichzelf kan zijn, ongeacht achtergrond of identiteit. De tentoonstelling laat zien hoe queer mensen van de oudheid tot de twintigste eeuw de Europese cultuur en samenleving hebben gevormd. Aan de hand van kunstwerken worden meer dan veertig iconen uit de kunst, literatuur, wetenschap en politiek gepresenteerd, onder wie Marlene Dietrich, Alan Turing en Freddie Mercury. De tentoonstelling maakt niet alleen geschiedenis zichtbaar, maar wil ook bijdragen aan meer acceptatie, respect en bewustwording rondom diversiteit en inclusie over de landsgrenzen heen.

De eerstvolgende editie van de Grenslandconferentie vindt plaats in Bocholt.

Foto's © Provincie Limburg Aron Nijs