Nederland en Noordrijn-Westfalen intensiveren samenwerking hoogwaterbescherming
Hoe kan de gezamenlijke aanpak van hoogwaterbescherming langs de Rijn verder worden versterkt? Die vraag stond op 3 december in Rees centraal tijdens de achtste Nederlands-Duitse Hoogwaterconferentie. Vertegenwoordigers van ministeries, provincies, waterschappen, deelstaten en kennispartners blikten samen terug op de bereikte resultaten, bespraken actuele uitdagingen en keken vooruit naar de toekomstige samenwerking. Met een nieuwe gezamenlijke verklaring voor een sterkere samenwerking in de periode 2025–2030 werd bovendien een stevige basis gelegd voor verdere verdieping van deze samenwerking — essentieel in een tijd waarin klimaatverandering steeds vaker extremen veroorzaakt in het stroomgebied van de Rijn.
Na de officiële ontvangst openden burgemeester van Rees Sebastian Hense, de Noordrijn-Westfaalse minister für Umwelt, Naturschutz und Verkehr Oliver Krischer en directeur-generaal Water en Bodem van het Nederlandse ministerie van Infrastructuur en Waterstaat Jaap Slootmaker de bijeenkomst. In hun bijdragen benadrukten zij het belang van blijvende bilaterale samenwerking in tijden van toenemende klimaatuitdagingen.
Centraal stond de feestelijke ondertekening van de gezamenlijke verklaring waarin Nederland en Noordrijn-Westfalen vastleggen dat zij de samenwerking op het gebied van duurzame bescherming tegen hoogwater in de periode 2025 tot 2030 voortzetten en intensiveren. Daarmee bevestigen de ondertekenaars hun gedeelde verantwoordelijkheid voor een goede hoogwaterbescherming in het grensgebied van de Rijn. De samenwerking bestaat sinds 1997. Ze werd in de nasleep van het hoogwater in de Rijn in 1993 en 1995 geïnitieerd om de uitwisseling en samenwerking te versterken.
Belang van goede afstemming
Tijdens de conferentie stonden de actuele uitdagingen voor de hoogwaterbescherming langs de Nederlands-Duitse grens centraal. De partners benadrukten het belang van goede afstemming – juist nu klimaatverandering, vaker voorkomend extreem weer en groeiende hoogwaterrisico’s om gezamenlijke oplossingen vragen. “Hoogwater houdt niet op bij de grens. Daarom hebben we maatregelen nodig die zowel bovenstrooms als benedenstrooms een optimale bescherming bieden en die we samen ontwikkelen en uitvoeren. Met de overeenkomst van vandaag versterken we de bescherming van honderdduizenden mensen in het grensgebied. We zijn er trots op dat deze samenwerking al bijna dertig jaar bestaat en een vaste waarde is geworden in onze hechte relatie met de buren”, aldus Krischer.
Naast de vertegenwoordigers van beide ministeries tekenden ook Arbeitskreis Hochwasserschutz und Gewässer in NRW e.V., Provincie Gelderland en de Waterschappen Rijn en IJssel en Rivierenland de overeenkomst.
Nederlands-Duitse werkgroep hoogwaterbescherming: resultaten en vooruitblik
In het daaropvolgende inhoudelijke deel presenteerden Rita Lammersen en David Kroekenstoel (Rijkswaterstaat) de taken, successen en uitdagingen van de Nederlands-Duitse werkgroep Hoogwaterbescherming aan de Rijn. De werkgroep vormt al jaren de ruggengraat van de operationele samenwerking tussen beide landen. Door elkaars processen, verantwoordelijkheden en contactpersonen goed te kennen, kan in een crisissituatie sneller en doelgerichter worden gehandeld. Daarom vinden er regelmatig technische overleggen plaats over grensoverschrijdende samenwerking in hoogwater- en crisismanagement. Daarnaast voert de werkgroep al vele jaren gezamenlijke onderzoeken uit, met als doel risico’s vroeg te signaleren en beschermingsmaatregelen op elkaar af te stemmen. Het gaat onder meer om studies naar grensoverschrijdende effecten van extreem hoogwater aan de Niederrhein, en naar overstromingsrisico’s van dijkringen die beide landen raken. “Het is belangrijk om hoogwaterbescherming en de effecten van maatregelen op hoogwater en overstromingen grensoverschrijdend te beschouwen. Dit omdat een dijkdoorbraak in Duitsland ook overstromingen in Nederland kan veroorzaken en andersom”, aldus Lammersen.
Tijdens een tweedelig podiumgesprek werd samen met vertegenwoordigers van provincies, waterschappen, Rijkswaterstaat, het NRW-ministerie en het LANUK (Landesamt für Natur, Umwelt und Klima) gereflecteerd op wat tot nu toe is bereikt en welke gezamenlijke stappen de komende jaren nodig zijn. In de discussie werd onderstreept dat hoogwaterveiligheid een continu proces is dat vraagt om zowel technische innovaties als bestuurlijke afstemming.
Lunch met excursie en tentoonstelling
Tijdens de lunchpauze was er ruimte voor informele uitwisseling. Bezoekers konden deelnemen aan een excursie naar de waterkeringen in Rees, georganiseerd door het Dijkverband Bislich-Landesgrenze. Daarnaast bood een zeer diverse tentoonstelling inzicht in actuele projecten en maatregelen ter versterking van hoogwaterpreventie langs de Rijn.
Praktijkvoorbeelden uit de grensregio en het Rijnstroomgebied
Het middagprogramma stond volledig in het teken van concrete voorbeelden van grensoverstijgende hoogwaterpreventie. De Bezirksregierung Düsseldorf en Waterschap Rivierenland gaven gezamenlijk een toelichting op het Fahrplan Deichsanierung Niederrhein en het Nederlandse Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Vervolgens presenteerde de Landesanstalt für Umwelt Baden-Württemberg (LUBW) de effecten van maatregelen ter vermindering van hoogwater langs de Rijn in internationaal perspectief en werd door de Bundesanstalt für Gewässerkunde (BfG) aandacht besteed aan de effecten van klimaatverandering op Rijnafvoeren. Beide presentaties lieten resultaten zien naar aanleiding van de activiteiten van de Internationale Commissie ter Bescherming van de Rijn (ICBR). De Hochwasserübung Magdalena 2025 liet zien hoe belangrijk gezamenlijke crisisvoorbereiding is, maar ook wat er nog verbeterd kan worden. Aansluitend namen onderzoekers van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen de aanwezigen mee op weg naar inzichten uit Rheinwerk, een net gestarte studie waarin de verschillen en overeenkomsten tussen Nederlandse en Duitse dijkverbetering in kaart zullen worden gebracht. Ook werd het Interreg-project Der Rhein Verbindet / De Rijn Verbindt toegelicht, waarin Rijkswaterstaat de grensoverschrijdende samenwerking aan riviernatuur presenteerde. Tot slot ging de Bundesanstalt für Gewässerkunde in op de gevolgen van klimaatverandering, gevolgd door een bijdrage van de RWTH Aachen over de gezamenlijke aanpak van hoogwater- en droogtemanagement binnen JCAR-ATRACE.
Foto © Barthel Fotografie
