BRIDGEforEU: nieuw rechtskader voor aanpak grensbelemmeringen
Op 19 mei 2025 heeft de Europese Unie officieel de BRIDGEforEU-verordening 2025/925 gepubliceerd. Deze nieuwe wetgeving biedt lidstaten de mogelijkheid om een bestuursstructuur op te zetten die gericht is op het structureel aanpakken van juridische en administratieve obstakels in grensregio’s. Een belangrijk onderdeel van de verordening is de introductie van zogenaamde Cross-Border Coordination Points (CBCP’s), die als verbindende schakel tussen lokale belanghebbenden en nationale autoriteiten zullen dienen.
Daarnaast kunnen landen vrijwillig gebruikmaken van een instrument voor vlottere grensoverstijgende samenwerking, bedoeld om regelgevingsbarrières voor samenwerking tussen aangrenzende regio’s weg te nemen.
Resultaat van tien jaar onderhandelen
De BRIDGEforEU-verordening is het resultaat van meer dan tien jaar beleidsontwikkeling. Oorspronkelijk werd in 2018 het European Cross-Border Mechanism (ECBM) voorgesteld, dat het mogelijk moest maken om wettelijke bepalingen van de ene EU-lidstaat in de andere toepasbaar te maken. Dit mechanisme werd echter geblokkeerd door lidstaten vanwege zorgen over subsidiariteit en evenredigheid.
In reactie daarop nam het Europees Parlement in 2023 een resolutie aan die leidde tot het BRIDGE4EU-initiatief. Na hernieuwde onderhandelingen presenteerde de Europese Commissie eind 2023 een aangepast voorstel, dat eind 2024 leidde tot een politiek akkoord over het huidige BRIDGEforEU-kader. Een duidelijke overgang van het oplossen van grensoverschrijdende belemmeringen via een juridisch instrument (ECBM) naar het aanpakken van een grensbelemmeringen via een gemeenschappelijke bestuursstructuur (CBCP’s) is daarmee een feit.
Flexibele toepassing voor lidstaten
De verordening biedt lidstaten veel ruimte voor eigen invulling. Het opzetten van een CBCP is vrijwillig en landen behouden volledige controle over de structuur en scope ervan. CBCP’s kunnen nationaal of regionaal worden georganiseerd en kunnen deel uitmaken van bestaande samenwerkingsverbanden zoals Euregio’s. De beslissing om specifieke belemmeringen aan te pakken blijft volledig in handen van de nationale autoriteiten.
Eerste proefproject tussen Nederland en Vlaanderen
Een eerste CBCP-proefproject is al operationeel tussen Nederland en Vlaanderen, binnen het Interreg-project Het Schakelpunt Grensbelemmeringen Vlaanderen-Nederland. Dit Schakelpunt ontvangt meldingen van grensbelemmeringen, analyseert deze en plaatst ze – in overleg met betrokken partijen – op de politieke agenda.
Een vergelijkbaar initiatief is in voorbereiding tussen Vlaanderen en Frankrijk.
Onderzoek naar impact in Europese grensregio’s
In 2024 voerde ITEM samen met het TEIN-netwerk een impactstudie uit naar de mogelijke effecten van de verordening. Hierbij werden vier casusregio’s onderzocht, waaronder de Benelux-Duitsland, Frankrijk-Duitsland, Neisse-Nisa (Tsjechië-Polen) en Oostenrijk-Hongarije (regio Bratislava).
De conclusie: de verordening vormt met name door het instellen van een coördinatiepunt dat grensproblemen systematisch verzamelt en analyseert, samen met een bestuurskader om deze aan te pakken, een belangrijke stap vooruit – vooral in grensregio’s waar dergelijke structuren ontbreken.
Vooruitzichten en succesfactoren
In regio’s waar deze structuren al bestaan, kan de BRIDGEforEU-verordening bestaande structuren legitimeren en versterken. Het succes zal echter per EU-lidstaat verschillen, afhankelijk van politieke wil, beschikbare middelen en institutionele capaciteit, zo blijkt uit de impactstudie. ITEM en TEIN benadrukken daarom het belang van sterke politieke betrokkenheid, voldoende financiering, passende juridische instrumenten en een gelijkmatige geografische uitrol.
De BRIDGEforEU-verordening treedt officieel in werking op 8 juni 2025.
