Vruchtbaar 3+3-overleg in Gelsenkirchen

Het overleg stond in het teken van de huidige politieke ontwikkelingen in Nederland en Duitsland, een terugblik op de regeringsconsultaties tussen Nederland en Noordrijn-Westfalen, het initiatief TECH.LAND, de samenwerking tussen WiN Emscher-Lippe en Nederland, de watersamenwerking, de toekomst van de Grenslandagenda en de nieuwe Regionalpläne van de Bezirksregierung Münster. Ook de financiering van de GrensInfoPunten en van de contactpunten voor Euregionaal onderwijs, de drempelwaarderegeling voor thuiswerken en intergemeentelijke samenwerking over de landsgrenzen heen kwamen aan bod.

Na het welkomstwoord, verzorgd door de Oberbürgermeisterin van Gelsenkirchen Karin Welge en Regierungspräsident van Münster Andreas Bothe, gingen Bothe en Wigboldus kort in op de nieuwe Duitse regering en de val van het Nederlandse kabinet. Beate Weber, Gruppenleiterin Europa bij de Staatskanzlei van Noordrijn-Westfalen en Dirk Spannenburg, afdelingshoofd bij het ministerie van Binnenlandse Zaken, blikten terug op de derde regeringsconsultaties tussen Nederland en Noordrijn-Westfalen op 25 maart van dit jaar. Voorafgaand aan de consultaties werd een intentieverklaring tussen de Nederlandse en Noordrijn-Westfaalse landbouwministeries en de provincies Gelderland, Limburg, Noord-Brabant en Overijssel ondertekend om de landbouwsamenwerking te intensiveren en te verdiepen.

TECH.LAND en WiN Emscher Lippe

Prof. dr. Johannes Wessels, rector van de Universität Münster, praatte de aanwezigen bij over de Nederlands-Duitse technologie-alliantie TECH.LAND die recent haar eerste verjaardag vierde. TECH.LAND werd in mei 2024 opgericht door Twente Board, Oost NL en IHK Nord Westfalen. Het initiatief richt zich op zes kernthema’s: batterijonderzoek, waterstof, circulaire economie, gezondheid en medische technologie, advanced manufacturing en robotica.

Dr. Babette Nieder, directeur van WiN Emscher-Lippe, vertelde meer over de nadrukkelijke ambities van deze ontwikkelingsmaatschappij voor het noordelijke deel van het Ruhrgebied om de samenwerking met Nederlandse partners uit te breiden, onder andere in het kader van TECH.LAND. De regio staat bekend om zijn expertise op het gebied van chemische industrie rondom Chemiepark Marl, waterstoftechnologie en circulaire economie. 

Toekomst Grenslandagenda

Tijdens de Grenslandconferentie op 26 september 2024 in Krefeld werd de Grenslandagenda 2024-2025 gepresenteerd. Hierin zijn vijf doelen opgenomen: het opzetten van een permanent netwerk van contactpunten voor euregionaal onderwijs, het geven van een permanent karakter aan de certificering van Euregio(profiel)scholen, het waarborgen van de kwaliteit van de dienstverlening van de GrensInfoPunten door een duurzame structuurfinananciering, stimuleren van de grensoverstijgende inzet van Nederlandse en Duitse ambulances en het oprichten van een liaisonnetwerk voor grensoverschrijdende rampenbestrijding. Commissaris van de Koning in Overijssel en Rijksheer grensoverschrijdende samenwerking Andries Heidema stelde samen met Bothe een aanbeveling op voor de doorontwikkeling van de Grenslandagenda, die het mogelijk moet maken om de structureel ingewikkeldere dossiers aan te pakken.

Regionalpläne

De Bezirksregierung Münster rondde recentelijk de herziening van haar Regionalpläne af: het kader voor de ruimtelijke ordening in het Bezirk Münster. De aanleiding voor de herziening van de Regionalpläne ligt onder meer in de inkrachttreding van het Wind-an-Land-Gesetz in februari 2023. Die wet moet ervoor zorgen dat het aandeel stroom uit hernieuwbare energie in 2030 is verdubbeld. Als gevolg daarvan zijn er in het werkgebied van de Bezirksregierung Münster nieuwe locaties voor windturbines aangewezen, voor een deel zeer dicht bij de Nederlandse grens. Provincie Gelderland bepleit het belang van vroegtijdige afstemming en betere bilaterale procedures bij de ruimtelijke inpassing van grootschalige energieprojecten. Provincie Gelderland heeft juridische procedures aangespannen rondom de mogelijke plaatsing van windturbines op of direct aan de grens.

GrensInfoPunten

Vervolgens stond de financiering van de GrensInfoPunten (GIP’s) op de agenda. De GIP’s, strategisch gelegen langs de Nederlands-Duits-Belgische grens, bieden gratis, onafhankelijke en persoonlijke ondersteuning aan grensgangers: van werkzoekenden tot gepensioneerden, van studenten tot ondernemers. De GIP’s helpen met heldere informatie over onder meer belastingen, sociale zekerheid, zorgverzekeringen en onderwijs.

In 2019 ondertekenden het ministerie van SZW, de Nederlandse grensprovincies, de GIP’s en de Euregio’s een convenant voor de structurele financiering van alle GIP’s 2021-2024/2025. In het convenant is afgesproken dat de kosten evenredig tussen de Nederlandse en Duitse partners worden gedeeld. In 2023 bleek uit een evaluatie naar de werking van de GIP’s en hun financieringsstructuur dat de adviespunten behoefte hebben aan meer financiële middelen om de kwaliteit van hun dienstverlening te kunnen waarborgen en zich verder te kunnen ontwikkelen. De provincies Gelderland en Overijssel hebben reeds ingestemd met de verhoging en provincie Limburg maakte in april van dit jaar al bekend de subsidie voor de GrensInfoPunten tot 2028 te verlengen.

In april 2025 werd eveneens een stap gezet om het thuiswerken voor grenspendelaars te vergemakkelijken. Het belastingverdrag tussen Nederland en Duitsland wordt gewijzigd, zodat grenswerkers jaarlijks maximaal 34 dagen kunnen thuiswerken zonder dat zij over hun inkomen belasting hoeven te betalen in beide landen. Door dit maximum hebben nog niet alle grenswerkers profijt van de nieuwe thuiswerkregeling. Onder andere provincie Gelderland ondersteunt de inzet van het Rijk om met de Bondsregering te komen tot een uitbreiding van het aantal toegestane thuiswerkdagen.

Grenscontroles

In 2024 voerden zowel Nederland als Duitsland grenscontroles in – die officieel tijdelijk zijn, maar in de praktijk steeds vaker structureel, met name op hoofdverbindingen zoals de A3. Ze leiden tot files, waardoor weggebruikers uitwijken naar kleinere grensovergangen waar geen controles plaatsvinden. Dit heeft extra verkeersdruk en overlast in dorpen aan de grens tot gevolg. In oktober 2024 nam de Association of European Border Regions (AEBR), waarvan onder meer de provincie Gelderland, Overijssel en de Euregio Maas-Rijn lid zijn, reeds een resolutie aan over de inzet van grenscontroles als laatste redmiddel in de Europese Unie, in november 2024 gevolgd door een resolutie van de EUREGIO waarin wordt gesteld dat grenscontroles afbreuk doen aan het fundament van Europese samenwerking. De grensregio’s pleiten voor proportioneel gedrag in lijn met het Verdrag van Schengen.

Het eerstvolgende 3+3-overleg zal eind januari in de provincie Overijssel plaatsvinden.